Oorspronkelijke Nederlandse versie van het verhaal uit The Rat Gazette: Humane Endpoints For Rats Geschreven door Iris Bouman, wetenschapper voor toegepaste dierengedrag.
Kies maar!
door Iris Bouman
Stel je voor, je bent een rat, wat voor soort rat zou je dan het liefst zijn? Een wilde rat, een laboratoriumrat of een huisrat?
Intuïtief zou je misschien liever een vrije wilde rat zijn. De omgeving verkennen, klimmen, rondrennen, doen wat je wilt, wanneer je maar wilt. Het leven zou leuk zijn, maar ook gevaarlijk met roofdieren die op de loer liggen, waaronder mensen.
Of misschien ben je liever een rat gehouden als huisdier. Je zou waarschijnlijk minder controle hebben over je leven in een kooi, maar waarschijnlijk ook minder zorgen over het vinden van voedsel of achtervolgd en gedood worden door roofdieren. Tenzij je baasje je in de dierenwinkel heeft gekocht als voer voor huisdieren, om levend aan zijn slangen te voeren... Maar als je baasje je heeft gekocht om je als huisdier te houden, weet wat je nodig hebt, verveling en sociaal isolement voorkomt en het plezier van het zorgen voor je vervaagt niet in de tijd, kan het best een mooi leven zijn. Natuurlijk met minstens één soortgenoot, een overvloed en variatie in eten, veel vrijheid om te bewegen en te ontdekken en medische zorg als dat nodig is.
Of zou je liever een laboratoriumrat zijn, die in een dierenverblijf wordt gehouden, mogelijk in een saaie kooi, zonder vrijheid en waarschijnlijk gebruikt voor stressvolle experimenten? Die laatste keuze is niet waarschijnlijk denk ik. U kunt zich echter afvragen of een laboratoriumrat zijn niet de veiligste keuze zou zijn als je het risico op lijden wilt minimaliseren.
Over het algemeen zijn dieren, in ieder geval in Europa, wettelijk beschermd en mag de mens dieren geen onnodige schade toebrengen. De wetgeving stelt dat we goed voor dieren moeten zorgen, maar de procedures voor het omgaan met dieren zijn niet voor alle ratten en andere dieren even strikt gereguleerd. Het is goed om te beseffen dat dezelfde rat in een andere omgeving heel anders wordt beschermd.
Een wilde rat zijn die overlast en schade kan veroorzaken, betekent dat je als rat niet wettelijk beschermd bent tegen het vangen en doden door mensen. Als je echter een gedomesticeerde huisdierrat of een commercieel gehouden rat zou zijn, wordt je beschermd door een Europees Verdrag voor huisdieren waarin staat dat als je wordt gedood, dit moet worden gedaan door een bevoegd persoon. En voor laboratoriumratten is de beste bescherming geregeld, met wetgeving die de toegestane omgang met dieren en procedures daarvoor strikt formuleert.
Dus interessant genoeg, als je thuis een rattenval zou plaatsen om een wilde rat te vangen en te doden, kun je gewoon legale vangmethoden of vergif kopen in de winkel en het thuis zetten om ratten te vangen zonder verder na te denken. Maar als je een experiment zou doen dat vergelijkbare of zelfs minder pijn of ongemak veroorzaakt bij een laboratoriumrat dan het vangen, zou je aan veel regels en papierwerk gebonden zijn. Je moet bijvoorbeeld een opleiding volgen en een certificaat hebben, een protocol voor de procedure maken en machtiging van een ethische commissie hebben. En misschien mag het zelfs niet eens voor wetenschappelijke doeleinden. Als je het toch zou doen zonder die vereisten of autorisatie, zou het doden van de laboratoriumrat als een misdrijf kunnen worden gezien.
Er zijn natuurlijk goede redenen voor de strenge wetgeving voor proefdieren, aangezien experimenten zeer pijnlijk en langdurig kunnen zijn en daarom ernstige ongemakken en pijn voor dieren kunnen veroorzaken.
En hoewel beter beschermd, zou ik toch liever geen laboratoriumrat zijn. Ik zou liever mijn risico's nemen als een vrije wilde rat.
Maar het is vreemd dat dieren met hetzelfde potentieel van lijden, maar met een ander label, zo'n andere behandeling krijgen.